Thổ cẩm trong cuộc sống thường nhật người Thái

1. Câu chuyện về người Thái và tình yêu nghề dệt thổ cẩm

Từ thủa lọt lòng mẹ cho tới khi từ giã cuộc đời, người Thái gắn bó với công việc trồng bông, chăn tằm, dệt vải thêu dệt thổ cẩm. Những sản phẩm thổ cẩm dệt, thêu của người Thái đã gắn liền với cuộc sống thường nhật như các đồ dùng như quần, váy áo… đồ dùng bằng bằng vải được dùng cho tất cả các thành viên trong gia đình. Tất cả các sản phẩm đó đều do bàn tay chuyên cần, khéo léo của người phụ nữ Thái. Trong xã hội của người Thái đã có sự phân công rõ ràng.

Mẹ nhinh tằm phai be, Pò chai xán hé đai

“Phụ nữ dệt vải mộc, đàn ông đan lưới tơ”

Sản phẩm dệt ngoài giá trị sử dụng còn mang giá trị văn hóa, sâu sắc, người phụ nữ trong gia đình lo việc dệt vải không chỉ thể hiện sự phân công lao động mà còn có ý nghĩa lớn lao hơn là gửi gắm tình yêu thương của họ tới những người trong gia đình.

2. Tập quán sử dụng sản phẩm thổ cẩm 

Người Thái xem thổ cẩm là những vật phẩm không thể thiếu trong cuộc sống thường ngày, đặc biệt trong những ngày lễ, ngày hội của bản làng hay trong ngày vui của đôi lứa.

Trang phục của người phụ nữ Thái gồm:  Áo ngắn ” xửa cóm” váy ” xỉn”, thắt lưng ” xái éo” khăn tải, piêu ” khăn piêu đội đầu” xà tích, vòng tay, hoa tai…

Áo cóm có thể dùng bằng vải tơ tằm hoặc vải bông nhuộm chàm, màu sắc khác nhau, có đính kèm dải cúc ngắn trước đằng trước, khi may áo cóm người ta sẽ may ngắn thân và ôm sát người, gấu áo vừa sát cạp váy.

Váy đối với người Thái Nghệ An thường thêu chân váy riêng, chân váy được thêu bằng chỉ tơ hoặc bông đủ các màu sắc sặc sỡ, với các hoa văn mặt trời, rồng, dây bầu, chim… , thân váy chia làm 2 loại: thân váy hoa ” xin bọc” thân váy chàm ” tô xin nhỏm hòm”  váy hoa sẽ thường sử dụng vào các dịp lễ quan trọng, hội hè, váy thân nhuộm chàm sẽ mặc thường ngày.

Thắt lưng được làm chính bằng sợi tơ tằm nhuộm màu nền đỏ, thêu 2 đầu thắt lứng và khâu thành ống tạo độ chéo, xà tích sẽ được luồn vào cùng thắt lưng để thắt ngang eo của người phụ nữ.

Nói về trang phục của người phụ nữ Thái thì không thể không nhắc tới khăn Piêu, khăn piêu được dùng khắp mọi nơi, mọi lúc, là khăn nhưng lại có thể thay cho cả nón, là vật không thể thiếu mà người phụ nữ dày công thêu thùa trau truốt. ngoài ra khăn piêu không chỉ là vật trang trí hay sử dụng thông thường mà còn là biểu tượng tham gia vào đời sống nghi thức, tục lệ.

3. Dệt thổ cẩm ở bản Hoa Tiến 

Hoa Tiến là một bản nhỏ xinh đẹp nằm ở xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, Nghệ An. Hơn 100 năm nay, nơi đây được mệnh danh là một trong những cái nôi dệt thêu thổ cẩm nổi tiếng và lâu đời bậc nhất của người Thái ở tỉnh Nghệ An.

Ngày nay nếu đến thăm bản Hoa Tiến bạn sẽ được chứng kiến nếp sống văn hoá lâu đời của người Thái, đặc biệt là quy trình làm sợi, dệt vải thủ công của bà con trong Hợp tác xã Hoa Tiến.

(Nguồn: theo chia sẻ từ Nghệ nhân Sầm Thị Tình)